گرفتگی گوش: علل، علائم و راه‌های درمان
گرفتگی گوش: علل، علائم و راه‌های درمان
احساس گرفتگی گوش یکی از مشکلات شایعی است که بسیاری از افراد در طول زندگی خود تجربه می‌کنند. این احساس ممکن است به‌صورت فشار، پر بودن، صدای خفه، یا کاهش شنوایی ظاهر شود. گاهی این مشکل بی‌خطر است و به‌سرعت برطرف می‌شود، اما در برخی موارد می‌تواند نشانه‌ی یک مشکل جدی‌تر باشد که نیاز به بررسی و درمان تخصصی دارد. در این مقاله، به بررسی دقیق علل مختلف گرفتگی گوش، نحوه‌ی بروز این حالت، روش‌های درمان خانگی و مداخلات پزشکی خواهیم پرداخت.
گرفتگی گوش چیست؟
گرفتگی گوش به حالتی گفته می‌شود که در آن فرد احساس می‌کند گوشش بسته شده یا فشار درون آن افزایش یافته است. این حالت ممکن است موقت یا دائمی باشد، و در یک یا هر دو گوش رخ دهد. بسته به علت گرفتگی، این حالت ممکن است با کاهش شنوایی، صدای وزوز، درد، یا احساس سنگینی در گوش همراه باشد.
علت‌های اصلی گرفتگی گوش
گرفتگی گوش می‌تواند دلایل متعددی داشته باشد. در ادامه، به شایع‌ترین علل آن می‌پردازیم:
- تغییر فشار هوا (باروتروما)
یکی از رایج‌ترین دلایل گرفتگی گوش، تغییر فشار هواست، به‌ویژه هنگام پرواز، غواصی، یا بالا رفتن از ارتفاع. در این حالت، فشار داخل گوش میانی با فشار بیرونی برابر نمی‌شود و باعث احساس گرفتگی و فشار در گوش می‌شود.
علت: عملکرد نادرست شیپور استاش (کانالی که گوش میانی را به پشت گلو متصل می‌کند).
راه‌حل: خمیازه کشیدن، جویدن آدامس، یا مانور والسالوا (بستن بینی و فوت کردن با دهان بسته) برای باز کردن شیپور استاش.
- تجمع موم (واکس) گوش
موم گوش یا سرومن ماده‌ای طبیعی است که گوش برای محافظت از خود تولید می‌کند. اما گاهی این موم بیش از حد تولید می‌شود یا به‌درستی تخلیه نمی‌شود، در نتیجه در کانال گوش جمع می‌شود و باعث انسداد و گرفتگی می‌گردد.
علائم: کاهش شنوایی، صدای وزوز، احساس پر بودن گوش، در برخی موارد سرگیجه یا درد.
راه‌حل: قطره‌های نرم‌کننده‌ی گوش، شست‌وشوی گوش توسط پزشک، یا استفاده از سرنگ مخصوص (تحت نظر پزشک).
بیشتر بدانید: مراقبت های بعد از ساکشن گوش
- عفونت گوش میانی (اوتیت مدیا)
عفونت گوش میانی به‌ویژه در کودکان شایع است و ممکن است باعث التهاب و تجمع مایع در گوش شود که منجر به گرفتگی، درد و کاهش شنوایی می‌شود.
علائم: درد شدید، تب، احساس فشار در گوش، ترشح مایع در موارد شدید.
علت: باکتری‌ها یا ویروس‌هایی که از راه گلو یا بینی به گوش میانی وارد می‌شوند.
راه‌حل: آنتی‌بیوتیک (در صورت باکتریایی بودن)، مسکن، یا گاهی جراحی برای تخلیه مایع.
- آلرژی و سرماخوردگی
در مواردی که فرد دچار آلرژی یا سرماخوردگی می‌شود، مخاط و التهاب در مجاری بینی و گلو ایجاد می‌شود که می‌تواند شیپور استاش را مسدود کند و باعث احساس گرفتگی در گوش شود.
علائم: گرفتگی بینی، عطسه، آبریزش، صدای گرفته و گوش گرفته.
راه‌حل: درمان آلرژی یا سرماخوردگی، استفاده از بخور گرم، آنتی‌هیستامین، و ضد احتقان‌ها.
- وجود جسم خارجی در گوش
بیشتر در کودکان دیده می‌شود، ولی بزرگسالان نیز ممکن است به اشتباه چیزی در گوش فرو کنند (مثل گوش‌پاک‌کن) و باعث انسداد کانال گوش شوند.
علائم: درد، کاهش شنوایی، خارش یا حتی عفونت.
راه‌حل: خارج کردن جسم توسط پزشک با ابزار مناسب، خوددرمانی ممنوع!
- اختلالات مفصل فکیگیجگاهی (TMJ)
مفصل فکی که در نزدیکی گوش قرار دارد، در صورت التهاب یا اختلال، می‌تواند باعث ایجاد احساس گرفتگی یا درد در گوش شود.
علائم: درد فک، صدای کلیک هنگام باز یا بسته کردن دهان، سردرد، و احساس فشار در گوش.
راه‌حل: فیزیوتراپی، مصرف داروهای ضد التهاب، اصلاح عادات دهانی مثل دندان‌قروچه.
بیشتر بدانید: عمل پولیپ بینی در مشهد
- توده یا کیست در گوش یا اطراف آن
در موارد نادر، وجود توده یا کیست (مثل کلستئاتوم) در داخل گوش می‌تواند باعث انسداد و آسیب به ساختارهای گوش شود.
علائم: کاهش شنوایی، ترشح چرک، بوی بد از گوش، سرگیجه.
راه‌حل: نیاز به بررسی تخصصی و احتمال جراحی برای خارج کردن توده.
چگونه حس گرفتگی در گوش ایجاد می‌شود؟
در اغلب موارد، حس گرفتگی در گوش ناشی از عدم تعادل فشار بین گوش داخلی و محیط بیرون یا انسداد مسیر انتقال صدا (مثل کانال گوش) است. زمانی که صدای محیط به‌خوبی به پرده‌ی گوش و استخوان‌های شنوایی نرسد، یا فشار در گوش میانی افزایش یابد، فرد احساس “بسته شدن” یا گرفتگی می‌کند. این حس می‌تواند بدون درد باشد یا با درد و فشار همراه شود.
روش‌های درمان و رفع گرفتگی گوش
بسته به علت گرفتگی گوش، روش‌های درمانی متفاوتی وجود دارد. در این بخش، به راه‌حل‌های خانگی و پزشکی اشاره می‌کنیم:
راه‌های خانگی:
- مانور والسالوا
بینی را بگیرید، دهان را ببندید، و به‌آرامی هوا را به سمت بینی ببرید. این کار می‌تواند شیپور استاش را باز کند و فشار را متعادل سازد.
- بخور گرم
استنشاق بخار آب گرم باعث کاهش التهاب و باز شدن مجاری تنفسی و شیپور استاش می‌شود.
- مصرف آدامس یا آب‌نبات
جویدن یا مکیدن چیزی باعث تحریک حرکات فکی و باز شدن شیپور استاش می‌شود.
- استفاده از قطره‌های نرم‌کننده گوش
قطره‌های روغنی مخصوص برای حل کردن موم گوش مفیدند.
- بالا بردن سر هنگام خواب
در صورت وجود عفونت یا تجمع مایع، بالا نگه‌داشتن سر هنگام خواب از فشار بیشتر جلوگیری می‌کند.
درمان پزشکی:
- آنتی‌بیوتیک یا ضد التهاب
در صورت وجود عفونت، پزشک دارو تجویز می‌کند.
- تخلیه موم یا جسم خارجی
توسط پزشک با تجهیزات استریل و مناسب انجام می‌شود.
- تراپی برای اختلال مفصل فکی
ممکن است شامل فیزیوتراپی، دارو یا گاهی درمان دندانی باشد.
- جراحی یا لوله تهویه
در موارد مزمن عفونت یا فشار، ممکن است نیاز به قرار دادن لوله‌ی تهویه در پرده‌ی گوش باشد.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر گرفتگی گوش با یکی از موارد زیر همراه باشد، باید سریعاً به پزشک مراجعه شود:
درد شدید گوش
تب بالا
ترشح چرکی از گوش
کاهش شنوایی مداوم
سرگیجه یا اختلال در تعادل
سابقه عفونت مکرر گوش
پیشگیری از گرفتگی گوش
از گوش‌پاک‌کن استفاده نکنید
هنگام پرواز از آدامس یا گوش‌گیر مخصوص استفاده کنید
در صورت سرماخوردگی شدید، از پرواز خودداری کنید
رطوبت مناسب در خانه حفظ شود
گوش‌ها را خشک نگه دارید، به‌ویژه بعد از حمام یا شنا
نتیجه‌گیری
گرفتگی گوش مشکلی آزاردهنده اما در اغلب موارد قابل درمان است. آشنایی با علت‌های مختلف این مشکل و انتخاب راه‌حل مناسب می‌تواند از عوارض احتمالی جلوگیری کند. توجه به علائم هشداردهنده و مراجعه به پزشک در صورت لزوم، مهم‌ترین اقدامی است که برای حفظ سلامت شنوایی خود می‌توان انجام داد.
اگر شما یا اطرافیانتان دچار گرفتگی مداوم گوش هستید، بهتر است با یک متخصص گوش و حلق و بینی مشورت کنید تا از آسیب‌های جدی‌تر جلوگیری شود.
