گرفتگی بینی؛ دلایل، علائم و روش‌های درمان
گرفتگی بینی؛ دلایل، علائم و روش‌های درمان
مقدمه گرفتگی بینی
گرفتگی بینی یکی از شایع‌ترین مشکلاتی است که بسیاری از افراد در طول زندگی خود با آن مواجه می‌شوند. این وضعیت ممکن است به‌صورت موقت یا مزمن ظاهر شود و کیفیت زندگی فرد را تحت‌تأثیر قرار دهد. گرفتگی بینی به‌طور کلی به حالتی گفته می‌شود که راه‌های تنفسی بینی دچار انسداد یا التهاب شده و فرد نتواند به راحتی نفس بکشد.
در این مقاله قصد داریم به بررسی کامل گرفتگی بینی بپردازیم؛ از دلایل و علائم آن گرفته تا روش‌های درمان خانگی و پزشکی.
علت‌های شایع گرفتگی بینی
گرفتگی بینی ممکن است بر اثر عوامل مختلفی به‌وجود آید. در ادامه مهم‌ترین دلایل این مشکل را بررسی می‌کنیم:
۱. سرماخوردگی و آنفولانزا
یکی از شایع‌ترین علت‌های گرفتگی بینی سرماخوردگی است. ویروس‌ها باعث التهاب در مخاط بینی می‌شوند و تولید موکوس افزایش می‌یابد، که این موضوع منجر به بسته‌شدن مجاری بینی می‌شود.
۲. آلرژی (حساسیت)
آلرژی به گرده گل، گرد و غبار، موی حیوانات یا قارچ‌ها می‌تواند باعث تورم در راه‌های هوایی بینی و در نتیجه گرفتگی بینی شود. در این شرایط معمولاً آبریزش بینی، عطسه و خارش چشم نیز همراه هستند.
۳. سینوزیت
التهاب سینوس‌ها یا همان سینوزیت نیز می‌تواند باعث گرفتگی بینی شدید شود. سینوزیت ممکن است حاد یا مزمن باشد و همراه با درد در ناحیه پیشانی یا گونه‌ها، فشار در صورت و ترشحات چرکی از بینی ظاهر شود.
۴. انحراف تیغه بینی
تیغه بینی که دو سوراخ بینی را از هم جدا می‌کند ممکن است به دلایل مادرزادی یا پس از ضربه دچار انحراف شود. این حالت می‌تواند یکی از دلایل اصلی گرفتگی مزمن بینی باشد.
۵. پولیپ بینی
پولیپ بینی توده‌های غیرسرطانی هستند که در مسیر بینی رشد می‌کنند. این توده‌ها می‌توانند مانع عبور هوا شوند و گرفتگی بینی مزمن به‌وجود آورند.
۶. استفاده زیاد از قطره‌های بینی
استفاده طولانی‌مدت از قطره‌های ضداحتقان بینی مانند فنیل‌افرین یا اگزایلومتازولین باعث وابستگی و در نهایت گرفتگی مزمن بینی می‌شود.
۷. هوای خشک یا آلودگی
زندگی در مناطق خشک یا آلوده می‌تواند باعث خشکی یا تحریک مجاری بینی شود و به‌مرور زمان گرفتگی بینی ایجاد کند.
علائم
علائم گرفتگی بینی بسته به علت آن ممکن است متفاوت باشد، اما رایج‌ترین علائم شامل موارد زیر است:
احساس سنگینی در پیشانی یا گونه‌ها
کاهش حس بویایی
آبریزش بینی
نفس‌کشیدن از دهان
صدای تو دماغی
عطسه یا سرفه
سردرد یا فشار در سر
در برخی موارد، گرفتگی بینی تنها در یک سمت اتفاق می‌افتد که معمولاً به علت فیزیکی مانند انحراف بینی یا پولیپ است.
عوارض احتمالی گرفتگی مزمن بینی
اگر گرفتگی بینی برای مدت طولانی ادامه داشته باشد و درمان نشود، می‌تواند باعث بروز عوارضی مانند:
خشکی گلو و دهان (به دلیل تنفس دهانی)
خروپف و اختلالات خواب
کاهش تمرکز و خستگی مزمن
عفونت‌های مکرر سینوسی
بدتر شدن آسم یا بیماری‌های ریوی
درمان‌های خانگی
۱. بخور دادن
استنشاق بخار آب گرم می‌تواند مخاط را رقیق کند و به کاهش گرفتگی کمک کند. می‌توانید از روغن‌های اکالیپتوس یا نعناع هم در آب استفاده کنید.
۲. شستشوی بینی با سرم نمکی
استفاده از اسپری‌های نمکی یا محلول آب نمک خانگی به شستشوی مخاط بینی و بازشدن مجاری تنفسی کمک می‌کند.
۳. نوشیدن مایعات
مایعات گرم مانند دمنوش زنجبیل، چای نعناع یا سوپ باعث کاهش غلظت مخاط بینی می‌شوند.
۴. بالا بردن سر هنگام خواب
در افرادی که دچار گرفتگی بینی شبانه هستند، خوابیدن با سر بالاتر از بدن می‌تواند مفید باشد.
۵. استفاده از دستگاه رطوبت‌ساز
در فصل‌های سرد یا در محیط‌های خشک، استفاده از دستگاه بخور یا رطوبت‌ساز به کاهش تحریکات بینی کمک می‌کند.
درمان دارویی
۱. قطره‌های ضداحتقان
داروهایی مانند فنیل‌افرین و اگزایلومتازولین می‌توانند به سرعت گرفتگی را کاهش دهند؛ اما باید حتماً فقط برای چند روز استفاده شوند.
۲. آنتی‌هیستامین‌ها
در مواردی که علت گرفتگی، آلرژی باشد، استفاده از آنتی‌هیستامین‌هایی مانند ستیریزین، لوراتادین یا فکسوفنادین مؤثر است.
۳. کورتیکواستروئیدهای بینی
اسپری‌های بینی حاوی کورتون مانند فلوتیکازون یا بودزوناید برای درمان التهاب مزمن یا پولیپ‌های بینی تجویز می‌شوند.
۴. آنتی‌بیوتیک‌ها
اگر گرفتگی بینی به علت عفونت سینوسی با ترشحات چرکی باشد، ممکن است نیاز به درمان با آنتی‌بیوتیک‌ها باشد که باید تحت‌نظر پزشک مصرف شود.
درمان‌های پزشکی و تخصصی
در صورتی که گرفتگی بینی مزمن باشد و به درمان‌های خانگی یا دارویی پاسخ ندهد، باید به متخصص گوش، حلق و بینی مراجعه کرد. برخی روش‌های تخصصی درمان عبارت‌اند از:
۱. جراحی انحراف بینی (سپتوپلاستی)
برای افرادی که دچار انحراف شدید تیغه بینی هستند، جراحی می‌تواند راه‌حل مؤثر و دائمی باشد.
۲. جراحی پولیپ بینی
پولیپ‌هایی که با دارو کوچک نمی‌شوند باید با جراحی برداشته شوند.
۳. درمان‌های آلرژی
درمان‌هایی مانند ایمونوتراپی (حساسیت‌زدایی) برای کنترل آلرژی‌های مزمن که باعث گرفتگی بینی می‌شوند مفید هستند.
بیشتر بدانید: دکتر سرگیجه در مشهد
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر یکی از شرایط زیر را داشتید، بهتر است فوراً به پزشک مراجعه کنید:
گرفتگی بینی بیش از ۱۰ روز طول بکشد
ترشحات بینی زرد یا سبز رنگ باشد و همراه با تب
درد شدید در صورت یا دندان‌ها
خون‌ریزی مکرر از بینی
تنفس بسیار سخت یا خس‌خس شدید
بیشتر بدانید: دکتر گوش در مشهد
نتیجه‌گیری
گرفتگی بینی مشکلی شایع ولی قابل درمان است. شناخت علت این مشکل اولین قدم برای انتخاب بهترین روش درمانی است. در موارد خفیف، درمان‌های خانگی و دارویی کافی هستند، اما در موارد مزمن باید به پزشک متخصص مراجعه کرد. درمان سریع و مناسب می‌تواند از بروز عوارض جدی‌تر جلوگیری کند و کیفیت زندگی فرد را بهبود بخشد.
